Jako gracz masz wolną rękę by badać cały świat Zony. Żadnych fizycznych ograniczeń. Żadnej gry na czas. Staniesz się Stalkerem – krzyżówką między najemnikiem, a łowcą nagród który jest też określany mianem grabieżcy, padlinożercy, samotnika. Twoim celem jest odzyskać artefakty z jak największej partii Zony.

Artefakty mogą bardzo rzadko występować i są naprawdę cenne ale ich odszukanie nie jest takie łatwe. Będą niewidzialne dopóki nie wykryje się ich za pomocą specjalnego detektora, który w odpowiedni sposób wskaże ich lokację graczowi. Bardziej zaawansowane detektory potrafią lokalizować cenniejsze artefakty.

Mając artefakt w plecaku będziesz mógł sprzedać go jednemu z handlarzy lub przyjaznemu stalkerowi – za odpowiednia cenę oczywiście. Handlarzy można łatwo znaleźć w głównych obozach danej frakcji, gdzie można także zreperować uszkodzony ekwipunek, usłyszeć nowe plotki, wypić kilka głębszych u barmana albo nawet zagrać w jedną z gier razem z innymi stalkerami (na przykład walki na Arenie lub strzelanie do wron).

Sprzedawanie i kupowanie może być dokonane zarówno dzięki bezpośredniej zapłacie gotówką bądź handlu zamiennym, więc jeśli jakiś handlarz lub stalker ma coś co cię zainteresuje jak na przykład: broń, ekwipunek, amunicję, jedzenie lub leki, to możesz handlować z nim przedmiotami ze swojego plecaka.

Wykonując zadania naprzeciw innym stalkerom z innych frakcji lub dołączając do konkretnej frakcji wyrabiasz opinie o sobie wśród innych towarzyszy. Wszystkie czyny jakich dokonasz będą miały wpływ na dalszą rozgrywkę i świat ciebie otaczający. Aktywne działania w danej frakcji potrafią zmienić balans sił wobec innych, dodatkowo dobra frakcyjnych handlarzy staną przed tobą otworem oraz będziesz mógł pomagać mechanikom w pozyskaniu nowych informacji na temat przerabiania broni i kombinezonów.

Zona sama z siebie zmienia się samoczynnie z biegiem czasu przez częstotliwość występowania emisji. Anomalie rozrastają się, pojawiają się i znikają, stalkerzy i potwory walczą ze sobą przemierzając Zonę. Dzień zmienia się w noc, a słoneczna pogoda może nagle przerodzić się w ulewną burzę z błyskawicami.

Im dłużej przeżyjesz tym więcej dowiesz się o życiu w Strefie – poznasz jej tereny, bestiariusz i właściwości poszczególnych anomalii. Zwiększając swe umiejętności walki i reputację wśród innym stalkerów dasz radę przetrwać w złowieszczym świecie Zony.